Statuty funduszy inwestycyjnych zamkniętych powinny być traktowane jak wzorzec umowy, a zatem jest możliwość stwierdzenia przez Sąd istnienia abuzywności niekorzystnych dla konsumenta postanowień statutu.
Tak wynika z wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15 września 2020 r., w którym orzekł, że klauzula redukcyjna przewidziana w statucie za wykup jednostek uczestnictwa, gdy brak jest jakichkolwiek limitów redukcji żądań wykupu, a realizacja żądań uzależniona jest jedynie od woli funduszu jest niedozwolona.
To dobra wiadomość dla konsumentów, którzy chcą odzyskać swoje środki ulokowane w fundusze inwestycyjne zamknięte. Powszechną praktyką na rynku funduszy inwestycyjnych zamkniętych jest stosowanie zapisów statutowych, zgodnie z którymi możliwość wykupu certyfikatów inwestycyjnych zależy od posiadanych przez fundusz środków płynnych na dany dzień wykupu, przy czym zastrzegają one możliwość dokonania pełnej redukcji żądania wykupu. Dla konsumenta chcącego wycofać się z dalszego inwestowania oznacza to często brak możliwości odzyskania ulokowanych środków, nawet
przez wiele lat.
Wskazane orzeczenie daje podstawę do żądania uznania podobnych postanowień statutowych, do zakwestionowanej klauzuli za abuzywne, na drodze sądowej. We wskazanej sprawie sądy obu instancji nie miały wątpliwości, że osoba inwestująca w fundusze, niezależnie czy posiada wiedzę fachową czy też kapitał powinna być traktowana jak konsument, jeśli nie dokonuje czynności w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej lub zawodowej.
Tym samym otwiera to drogę do dochodzenia przez
inwestorów indywidualnych zwrotu ulokowanych środków, pochłoniętych przez
zastosowanie klauzul redukcyjnych.
W postępowaniu sądowym możliwe jest bowiem uznanie, że konsument nie jest związany postanowieniami statutowymi TFI dotyczącymi mechanizmu redukcji żądań wykupu certyfikatów, gdy nie jest w stanie oszacować ich konsekwencji ekonomicznych, przyszłej skali redukcji zależnej jedynie od działań funduszu.
